کاخ بیلربیی استانبول
موزه کاخ بیلربیی در آغاز محل سکونت فرماندار کل آناتولی بود؛ اما بعدها پس از بازسازی به سبک کاخ دولما باغچه، به‌عنوان کاخ سلطنتی مورد استفاده قرار گرفت و اقامتگاهی تابستانی برای سلطان‌های عثمانی و مهمان‌خانه‌ای برای دولت‌مردان داخلی و خارجی بود.
کاخ بیلربیی در طول سال‌ها میزبان دولت‌مردان مشهوری از خاورمیانه و اروپا بوده است. معماری بیرونی و طراحی داخلی این بنا شگفت‌انگیز و منحصربهفرد محسوب می‌شود.
کاخ بیلربیی یکی از جاهای دیدنی استانبول است که هر ساله گردشگران زیادی را به‌سمت خود می‌کشاند.
کاخ بیلربی در محله بیلربیی و منطقه اسکودار در بخش آسیایی استانبول و در نزدیکی تنگه بسفر و در قسمت شمالی پل بسفر قرار گرفته است.
این کاخ ۹٫۶ کیلومتر با میدان تکسیم (۲۸ دقیقه‌ای) و ۱۱٫۲ کیلومتری با پل گالاتا (۲۸ دقیقه‌ای) فاصله دارد. کاخ بیلربیی در فاصله ۳۸٫۳ کیلومتری فرودگاه صبیحه گوکچن استانبول (۴۵ دقیقه‌ای) و ۳۰ کیلومتری فرودگاه آتاتورک (۳۵ دقیقه‌ای) قرار دارد.
مسیر دسترسی کاخ بیلربیی
یکی از بهترین راه‌ها برای رسیدن به کاخ بیلربیی زیبا استفاده از اتوبوس‌های گردشگری استانبول به نام «هاپ آن هاپ آف» است.
این اتوبوس‌ها در اسکله کاباتاش در نزدیکی میدان تکسیم هستند. علاوه بر این با سوار شدن به کشتی در ساحل معروف بشکیتاش و عبور از تنگه بسفر هم می‌توان به کاخ بیلربیی رسید.
برای رفتن به موزه کاخ بیلربیی استفاده از دلموش نیز می‌تواند گزینه خوبی باشد. دلموش یکی از وسایل نقلیه پر استفاده در استانبول است که با ظرفیت هشت نفر و یک هشتم کرایه تاکسی‌های همان مسیر شما را به مقصد می‌رساند؛ اما برای تکمیل شدن آن باید زمان صرف کنید و منتظر بمانید.
در صورت تمایل می‌توانید با اتوبوس‌های خطوط ۱۵B ،۱۵H ،۱۵KC ،۱۵E ،۱۴M خود را به کاخ بیلربیی برسانید و فقط کافی است در ایستگاه بیلربیی از اتوبوس پیاده شوید.
اگر می‌خواهید از بخش اروپایی خود را به این کاخ برسانید، علاوه بر اسکله بشکیتاش می‌توانید از امینونو یا کاراکوی سوار کشتی شوید و خود را به اسکودار یا کادیکوی برسانید و باقی مسیر را با اتوبوس طی کنید.
علاوه بر این می‌توانید بخشی از مسافت را با تراموا از امینونو یا سلطان احمد طی و سپس از اتوبوس برای باقی مسیر استفاده کنید.
شما می‌توانید نقشه خطوط اتوبوس‌رانی، شبکه مترو و ایستگاه‌های تراموا و خطوط کشتی استانبول را از سایت شهرداری دریافت کنید.
- آدرس کاخ بیلربیی: ترکیه، استانبول، اسکودار، خیابان عبدالله آقا (مشاهده روی نقشه)
تاریخچه کاخ بیلربیی استانبول
کاخ تاریخی بیلربیی (به ترکی Beylerbeyi Sarayı) بین سال‌های ۱۸۶۳ تا ۱۸۶۵ ساخته شده و شامل کاخ اصلی و چند خانه ییلاقی است.
بیلربیی در زبان ترکی در معنای «پروردگار اعیان» یا «سرور سروران» است. این کاخ در آغاز محل زندگی فرماندار کل آناتولی بود؛ اما بعدها به‌عنوان اقامتگاه تابستانی سلطان‌های عثمانی مورد استفاده قرار گرفت.
کاخ بیلربیی و اطراف آن به «باغ صلیب» شهرت داشت و از دوره بیزانس میزبان سازه‌های مختلفی بوده است. شاهان خانه‌های روستایی و غرفه‌های زیادی را در املاک امپراتوری بیزانس ساختند.
در در قرن نوزدهم و سال ۱۸۲۹ سلطان محمود دوم قصری چوبی در کنار آب ساخت و بعدها به دستور او کاخی در این مکان ساخته شد.
پس از مدتی سلطان عبدالعزیز با هدف استحکام بخشیدن، ساختمان کاخ قدیمی را ویران و بازسازی کرد و ساختمان فعلی کاخ بیلربیی را ساخت؛ چراکه بر اثر آتش‌سوزی بزرگی آسیب دیده بود.
کاخ بیلربی در دو بخش طراحی شده بود، که در بخش غربی، اتاق مادر سلطان به موازات دریا قرار می‌گرفت.
مادر سلطان عبدالعزیز عمر طولانی نکرد؛ اما علاقه او به دریا در نقاشی‌های روی سقف کاخ قابل‌مشاهده است.
سلطان‌های عثمانی به‌طور معمول در ماه‌های زمستانی در کاخ دولما باغچه حکومت می‌کردند و در تابستان به‌دلیل بهره بردن از آب و هوایی دلنشین به کاخ بیلربیی نقل مکان می‌کردند؛
ازاین‌رو، این بنا مجهز به هیچ سیستم گرمایشی نیست. کاخ بیلربیی میزبان مهمان‌های خارجی بسیار مهمی در ماه‌های تابستانی بود و افراد بسیار مشهوری را در خود اسکان می‌داد.
شاهزاده صربستان، نیکلاس پادشاه مونته نگرو، امپراطور اتریش – مجارستان (جوزف)، ناصرالدین شاه ایران، شاهزاده اسکار سوئد و امپراطور اوژنی فرانسه تنها برخی از این افراد قدرمتمند و مشهور بودند.
سلطان عبدالحمید دوم تنها کسی بود که ۶ سال پایان عمر خود را در کاخ بیلربیی سپری کرد و در سال ۱۹۱۸ میلادی در همین مکان در گذشت.
ناصرالدین شاه قاجار، در سفر خود به استانبول مدتی را به‌عنوان مهمان در کاخ بیلربیی سپری کرد. او که به فرانسه برای بازدید نمایشگاه جهانی در سال ۱۸۸۹ میلادی سفر کرده بود، در زمان برگشت به استانبول رفت.
شهرت کاخ بیلربیی صرفا به‌خاطر افرادی نیست که در طول سال‌ها در آن اقامت گزیدند؛ بلکه این مکان به‌عنوان آخرین محل به اسارت گرفته شدن سلطان عبدالحمید دوم (پادشاه خلع شده عثمانی) از سال ۱۹۱۲ تا زمان مرگ او شناخته می‌شود.
کاخ بیلربیی شامل بخش‌های مختلفی از جمله حرم‌سرا، سالن غذاخوری، اتاق‌های دفتر کار، واحد خصوصی متعلق به مادر سلطان و باغ و آلاچیق‌های داخل آن می‌شود.
در این کاخ می‌توانید ظروف طلاکاری شده، آثار نقاشی معروف ترکیه، مبل‌ها و صندلی‌های لوکس و گران‌قیمت، چلچراغ‌های نفیس، فرش‌های سنتی، فواره و حوض در قسمت ناهارخوری و پذیرایی را ببینید.
معماری کاخ بیلربیی استانبول
معماری و فضای داخلی کاخ بیلربیی ترکیبی از طراحی و دکوراسیون عثمانی و غربی با مبلمان قرن نوزدهم اروپایی است. این کاخ دارای پلانی مستطیل شکل است که ضلع بلند آن رو به تنگه بسفر قرار دارد و کاملا متقارن و به سبک اروپایی طراحی شده است.
معماری بنای بیلربیی متاثر از سبک‌های هنری نئوکلاسیک باروک و رنسانس است. این کاخ باغ‌ها و آلاچیق‌های زیبایی دارد. کاخ بیلربیی با ساختمان‌های اطرافش فضایی به مساحت سه هزار متر مربع پوشش می‌دهد.
این کاخ بین سال‌های ۱۸۶۳ تا ۱۸۶۵ ظاهر امروزی خود را به دست آورد. امروزه بنای کاخ بیلربیی شامل بخش‌های از جمله عمارت مابین و عمارت حرم‌سرا می‌شود که به روی مهمانان باز هستند.
بخش‌هایی همچون تونل دریایی (که اسکدار را به بیلربیی متصل می‌کند)، آلاچیق زرد و عمارت مرمر برای موارد دیگری مورد استفاده قرار می‌گیرند.
کاخ بیلربیی توسط معماران معروف ارمنی به نام سرکیس بالیان و آگوپ بالیان طراحی شده است و در ساخت دیوارهای بیرونی آن از سنگ‌های مرمر و در دیوارهای داخلی آن از آجر و کف آن از چوب استفاده کرده‌اند.
در این بنا برای تزیینات داخلی از طرح‌های شرقی و ترک بهره گرفته شده؛ اما بسیاری از تجهیزات داخل بنا از غرب آورده شده است.
کاخ بیلربیی به دو بخش مردانه (Selamlik) و زنانه (Harem) تقسیم می‌شود و هر دو ورودی جداگانه دارند. بخش مردانه برای امور ایالتی مورد استفاده قرار می‌گرفت و تزیینات ویژه‌ای داشت و بخش دیگر برای زنان بود و بسیار ساده طراحی شده بود.
بخش شرقی کاخ بیلربیی مابین همایون یا همان دربار امپراتوری (Mabeyn-i Humayun) بوده که دفتر کاری وزیران در آن قرار داشته است. بخش غربی نیز شامل اتاق والده سلطان یا مادر سلطان (Valide Sultan) و حرم‌سرا بوده که موازی با دریا طراحی شده است.
فضای داخلی کاخ بیلربیی دارای سه ورودی، ۶ اتاق بزرگ دولتی و ۲۶ اتاق کوچک‌تر است که با سنگ‌های مرمر تزیین شده‌اند. این بنا از دو طبقه اصلی و یک زیرزمین تشکیل شده که دارای چند آشپزخانه و انبار است.
کف کاخ بیلربیی برای جلوگیری از نفوذ رطوبت در زمستان و گرما در تابستان با روکش‌های حصیری مصر پوشانده شد و روی آن‌ها فرش و گلیم‌های بزرگی قرار گرفت.
در سراسر بنا لوستر‌های جذاب کریستالی بوهمی، ساعت‌های فرانسوی و گلدان‌های چینی، ژاپنی، فرانسوی و ترکی به چشم می‌خورند.
در پشت بنای کاخ بیلربیی باغ پلکانی دوست‌داشتنی روی دامنه تپه‌ای شیب‌دار قرار گرفته است که این بنا را از سایر کاخ‌های عثمانی متمایز می‌کند.
در باغ این کاخ، گیاهان و درختان کمیاب ارزشمندی یافت می‌شوند که زیبایی آن را دو چندان می‌کنند. از جمله زیبایی‌های باغ بیلربیی می‌توان به گل‌های زیبای مگنولیا اشاره کرد.
بخش‌های مختلف باغ بیلربیی با پلکان و سطح شیب‌دار به هم متصل می‌شوند. علاوه بر آن آلاچیق اهیر (اصطبل) مخصوص اسب‌های سلطان‌ها نیز در این باغ قرار دارد که بنایی مستطیلی شکل و طولانی با حوض کوچک مرمری و بیست غرفه است. سقف این آلاچیق با نقاشی‌های اسب تزیین شده است.
یکی از بارزترین جزییات کاخ بیلربیی تزیینات سقف، نقاشی‌های رنگ روغن و کتیبه‌های عربی است. سلطان عبدالعزیز که دستور ساخت این کاخ را داده بود به تزیینات توجه ویژه‌ای داشت و علاقه و استعداد بالایی در نقاشی داشت؛
خود او به شخصه برای تزیینات کاخ نمونه‌هایی را ترسیم کرد و نقاشانی از اروپا را به کار گرفت. تزییناتی که توسط اساتید به کار گماشته شده در رشته قلم‌زنی و خوشنویسی در بنای بیلربیی به کار رفته از تنوع فراوانی برخوردار هستند.
بخشی از این تزیینات که روی سقف و پیرامون آن و روی دیوارهای کاخ دیده می‌شود، توسط یکی از خوشنویسان ممتاز آن زمان به نام عبدالفتاح افندی نقش شده است.
تزیینات به کار رفته در کاخ بیلربیی ترکیبی از هنر شرق و غرب است که می‌توان‌بخشی از آن را در تالار طبقه فوقانی در قسمت مابین همایون ( Mabeyn-i Hümayun) مشاهده کرد.
دریا و نقش‌های دریایی محوریت مهمی در تزیینات سقف دارند و بسیاری دیگر از طرح‌ها از الگوهایی با سبک شرقی یا از طبیعت الهام گرفته شدند. از جمله زیباترین تالارهای این بنا می‌توان به تالار آبی (یا تالار تشریفات) و تالاری با استخر بیضی شکل اشاره کرد.
در طبقه همکف سالن مربوط دریاسالاران قرار دارد که ویژگی‌های منحصربهفرد مربوط به خود را دارد.
